Πως προκαλείται στένωση σε μια φίστουλα;
Μπορώ να την καταλάβω;
Πως προκαλείται στένωση σε μια φίστουλα;
Μπορώ να την καταλάβω;
Η Δημιουργία στένωσης αποτελεί την κυριότερη και συχνότερη αιτία που οι φίστουλες παρουσιάζουν προβλήματα στην λειτουργία τους. Έχει αποδειχθεί από μελέτες πως όταν δεν λειτουργεί ικανοποιητικά μια νέα φίστουλα, σχεδόν στο 80% των περιπτώσεων, οφείλεται σε στένωση. Το ίδιο συμβαίνει και σε «παλιές» φίστουλες, δηλαδή σε φίστουλες που λειτουργούσαν καλά για τουλάχιστον 3 μήνες ενώ μετά αρχίζουν να παρουσιάζουν κάποια δυσλειτουργία.
Αν αφεθεί για πολύ χρόνο μια στένωση (που σχεδόν πάντα επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου,) να επηρεάζει την λειτουργία της φίστουλας, είναι βέβαιο ότι θα καταλήξει σε θρόμβωσή της (να «πήξει» δηλαδή το αίμα μέσα της), σταματώντας έτσι την απρόσκοπτη λειτουργία της.
Γι’ αυτό, η φροντίδα και ο τακτικός έλεγχος της φίστουλας είναι απαραίτητος προκειμένου, εάν διαπιστωθεί κάποια σημαντική στένωση, να διορθωθεί και να αποκατασταθεί η ομαλή λειτουργία της.
Εάν έχετε φίστουλα, μπορείτε να μάθετε από αυτό το άρθρο πως προκαλείται μια στένωση, αλλά (που είναι και το σημαντικότερο) και πως μπορείτε εσείς να το αντιληφθείτε ώστε να αντιμετωπισθεί έγκαιρα.
Τί σημαίνει «στένωση» σε μια φίστουλα;
Στένωση λέγεται ο (μη φυσιολογικός) περιορισμός του αυλού ενός αγγείου που εμποδίζει την απρόσκοπτη ροή του αίματος. Η στένωση μπορεί να συμβεί τόσο σε φίστουλα όσο και σε μόσχευμα και προκαλεί πρόβλημα στην ποιότητα της αιμοκάθαρσής σας, αφού μειώνει την παροχή του αίματος μέσα στην αγγειακή σας προσπέλαση. Μπορεί δε να έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση του χρόνου που απαιτείται για αιμόσταση μετά την αιμοκάθαρση, πόνο, αιμορραγία ή τελικά ακόμη και θρόμβωση της φίστουλάς σας.
Οι στενώσεις αναπτύσσονται συνήθως σταδιακά με την πάροδο του χρόνου, δίνοντας «σημάδια» της παρουσίας τους. Γνωρίζοντας τους παράγοντες που προκαλούν στένωση και τα «σημάδια» που την συνοδεύουν, θα σας βοηθήσει ώστε να διατηρήσετε μια καλή λειτουργία στη φίστουλά σας.
Πως προκαλείται η στένωση στην φίστουλα;
Για τη δημιουργία της φίστουλας, χρησιμοποιείται μια κατάλληλη αρτηρία και μια φλέβα στα χέρια μας, που ενώνονται χειρουργικά. Έτσι το αίμα, από ένα υψηλής πίεσης αγγείο (αρτηρία) οδηγείται μέσω αυτής της ένωσης, σε ένα χαμηλής πίεσης αγγείο (φλέβα). Αυτό όμως προκαλεί μια έντονη στροβιλώδη ροή ιδίως στο αρχικό τμήμα της φλέβας (που πλέον θα την ονομάζουμε «φίστουλα»). Η έντονη αυτή ροή δημιουργεί πολλές φορές τραυματισμό στην ευαίσθητη εσωτερική επιφάνεια της φλέβας (ενδοθήλιο).
Σαν αντίδραση σε αυτό και προκειμένου η φλέβα να αντέξει στις αυξημένες πιέσεις, παχύνεται στο σημείο αυτό («υπερπλασία του ενδοθηλίου») προκαλώντας στένωση. Αν και στένωση μπορεί να εμφανισθεί σε οποιοδήποτε σημείο της φίστουλας, είναι πολύ συχνότερη στο αρχικό της τμήμα μετά την ένωσή της με την αρτηρία (αναστόμωση), όπου η στροβιλώδης ροή του αίματος είναι εντονότερη.
Στένωση μπορεί να προκληθεί επίσης από την μη σωστή κατασκευή της φίστουλας ή από λανθασμένη επιλογή φλέβας ή αρτηρίας. Αυτό συμβαίνει γιατί σε αρκετές περιπτώσεις δυστυχώς δημιουργείται φίστουλα χωρίς να έχει προηγηθεί λεπτομερής μελέτη με Υπερηχογράφημα (Triplex) και χαρτογράφηση από τον ίδιο τον αγγειοχειρουργό, των αγγείων που θα χρησιμοποιήσει για την κατασκευή της. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, να διαπιστώνεται εκ των υστέρων πως τα αγγεία δεν ήταν κατάλληλα και να δημιουργείται πρόβλημα στην λειτουργία της φίστουλας.
Η ύπαρξη βαλβίδων μέσα στις φλέβες των χεριών μας (επιτρέπουν την ροή του αίματος μόνο προς την κατεύθυνση της καρδιάς), αποτελεί ένα άλλο σημείο όπου μπορεί να δημιουργηθεί στένωση μέσα σε μια φίστουλα. Η έντονη ροή αίματος από τις βαλβίδες προκαλεί αντιδραστική υπερπλασία στον ισχυρό ινώδη δακτύλιο που τις περιβάλλει καταλήγοντας σε στένωση.
Μια άλλη αιτία αποτελεί η συχνή παρακέντηση της φίστουλας στο ίδιο σημείο κατά την διάρκεια των αιμοκαθάρσεων. Αν και συνήθως η φίστουλα διευρύνεται στο σημείο αυτό, μερικές φορές η ουλή που προκαλείται από την παρακέντηση σταδιακά μπορεί να οδηγήσει σε στένωση.
Προϋπάρχουσες στενώσεις σε φλέβες από παλαιότερες παρακεντήσεις (π.χ για λήψη αίματος ή για τοποθέτηση φλεβοκαθετήρων για ορούς), μπορούν να εκδηλωθούν πολύ πιο έντονα εάν αυτές οι φλέβες χρησιμοποιηθούν για φίστουλα. Και σε αυτή την περίπτωση η προσεκτική χαρτογράφηση με Υπερηχογράφημα της φλέβας μπορεί να αποκαλύψει και να προλάβει το πρόβλημα.
Πως μπορώ να καταλάβω ότι αναπτύσσεται στένωση στη φίστουλά μου;
Η στένωση συνοδεύεται σχεδόν πάντα από κάποια «σημεία» που πρέπει να μας ανησυχήσουν.
- Αλλαγή στον «ροίζο» που αισθανόμαστε όταν ψηλαφούμε την φίστουλά μας (μείωση ή ακόμη και εξαφάνισή του)
- Μείωση ή αλλαγή των χαρακτηριστικών του «φυσήματος», του ήχου δηλαδή που παράγει η φίστουλα όταν λειτουργεί καλά και τον ακούμε βάζοντας απαλά ένα στηθοσκόπιο επάνω της.
- Παρατεταμένος χρόνος αιμόστασης (πάνω από 20 λεπτά) μετά από την αφαίρεση των βελονών της αιμοκάθαρσης
- Επανειλημμένη δυσκολία του μηχανήματος της αιμοκάθαρσης κατά την διάρκεια της συνεδρίας («χτυπάει» συχνά).
Θα πρέπει χωρίς καθυστέρηση να συμβουλευτούμε τον ειδικό αγγειοχειρουργό εάν συμβαίνει κάποιο ή όλα από τα παραπάνω ώστε να διορθώσουμε έγκαιρα το πρόβλημα και να αποφύγουμε μια ξαφνική θρόμβωση της φίστουλάς μας.
Τί μπορώ να κάνω για να αποτρέψω μια στένωση;
Προστατέψτε το χέρι που φέρει την φίστουλα από παρακεντήσεις για αιμοληψίες ή τοποθέτηση φλεβοκαθετήρων.
Αποφύγετε την μέτρηση της αρτηριακής σας πίεσης από το χέρι αυτό και γενικά κάθε τι που μπορεί να πιέζει τη φίστουλα.
Προσπαθήστε ώστε οι παρακεντήσεις στη φίστουλα ή στο μόσχευμά σας να γίνονται σε όλο το μήκος τους. Έτσι αποφεύγεται ο επανειλημμένος τραυματισμός του αγγείου στο ίδιο σημείο, κάτι που μπορεί να οδηγήσει άλλες φορές σε ανεύρυσμα και άλλες σε στένωση.
Παρόλα αυτά, πρέπει να ξέρετε ότι σε αρκετές περιπτώσεις μπορεί να προκληθεί στένωση στη φίστουλα ή στο μόσχευμα από τον ίδιο τον οργανισμό, ακόμη και αν αποφύγουμε όλα τα παραπάνω.
Έτσι η πρώιμη ανίχνευση μιας στένωσης που θα συμβεί στην αγγειακή σας προσπέλαση είναι πολύ σημαντική γιατί θα οδηγήσει στην στενή παρακολούθηση και την διόρθωσή της, αποτρέποντας έτσι την επιδείνωση και την θρόμβωση της φίστουλας.
Πως μπορεί να διορθωθεί μια στένωση στη φίστουλα;
Οι στενώσεις στις φίστουλες πρέπει να αντιμετωπίζονται από γιατρούς με εμπειρία στις αγγειακές προσπελάσεις και στους τρόπους θεραπείας τους. Αυτό θα εξασφαλίσει τη επιλογή της καλύτερης μεθόδου για τον συγκεκριμένο ασθενή του προβλήματός του στη φίστουλα ή το μόσχευμα, οδηγώντας έτσι σε εξατομικευμένη θεραπεία.
Η Αγγειοπλαστική με μπαλόνι είναι μια αρκετά κοινή θεραπεία για τις στενώσεις εκτός των άλλων και στις φίστουλες. Με μια μικρή παρακέντηση εισάγεται ένας ειδικός καθετήρας στη φίστουλα που προωθείται στο σημείο της στένωσης. Στο σημείο αυτό φουσκώνεται ένα μπαλόνι που περιέχεται στο άκρο του καθετήρα, διευρύνοντας έτσι το αγγείο στη στένωση, ώστε να αποκατασταθεί καλύτερη ροή στη φίστουλα.
Σε λίγες ειδικές περιπτώσεις, μετά την αγγειοπλαστική, μπορεί να χρειασθεί η τοποθέτηση κάποιου «ενδονάρθηκα» (stent) στη στένωση για να διατηρήσει τα τοιχώματά της ανοιχτά μετά την απόσυρση του μπαλονιού από αυτήν.
Η χειρουργική διόρθωση της στένωσης αποτελεί σε αρκετές περιπτώσεις την προτιμώμενη λύση γιατί συνοδεύεται από καλύτερα αποτελέσματα ενώ μπορεί να δώσει λύσεις σε σύνθετες στενώσεις χρησιμοποιώντας διάφορες θεραπευτικές επιλογές. Διενεργείται συνήθως με τοπική αναισθησία ενώ η φίστουλα μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί επίσης άμεσα.
Συμβουλευθείτε το κέντρο μας «Vein Therapy», για την εκτίμηση της λειτουργίας της αγγειακής σας προσπέλασης από τον αγγειοχειρουργό κ. Λαμπίδη και την ομάδα του. Θα σας προταθούν τρόποι παρακολούθησης της «υγείας» της φίστουλάς σας αλλά και τρόποι αντιμετώπισης προβλημάτων που μπορεί να υπάρχουν με τους καλύτερους δυνατούς τρόπους για μακροχρόνια και απρόσκοπτη αιμοκάθαρση.
