- Πόσους τύπους Αγγειακών Προσπελάσεων έχουμε για Αιμοκάθαρση;
Υπάρχουν 3 τύποι Αγγειακών Προσπελάσεων
Α) Η φίστουλα
Β) Το Μόσχευμα
Γ) Οι καθετήρες (προσωρινοί ή μόνιμοι)
- Σε τι διαφέρει η Φίστουλα από το Μόσχευμα;
Η φίστουλα δημιουργείται χρησιμοποιώντας αποκλειστικά τα δικά σας αγγεία (αρτηρία – φλέβα). Μία από τις επιφανειακές φλέβες του χεριού σας (προτιμάται συνήθως το μη επικρατούν) ενώνεται χειρουργικά με μια κατάλληλη αρτηρία έτσι ώστε μέρος του αίματος από την αρτηρία να οδηγείται στη φλέβα (που πλέον θα την ονομάζουμε «φίστουλα»). Η φλέβα σταδιακά θα μεγενθύνεται λαμβάνοντας περισσότερο αίμα από την αρτηρία έως ότου ωριμάσει και γίνει πλέον έτοιμη να χρησιμοποιηθεί για αιμοκάθαρση.
Το μόσχευμα χρησιμοποιείται όταν δεν υπάρχουν κατάλληλα αγγεία ώστε να γίνει φίστουλα. Αποτελείται από ένα συνθετικό εύκαμπτο σωληνάκι το οποίο εμφυτεύεται χειρουργικά κάτω από το δέρμα του χεριού ( ή σπανιότερα του ποδιού). Το ένα άκρο του ενώνεται με μια κατάλληλη αρτηρία που το τροφοδοτεί με αίμα, ενώ το άλλο με μια μεγάλη φλέβα ώστε το αίμα να απορρέει χωρίς κώλυμα. Όταν ωριμάσει θα είναι έτοιμο να χρησιμοποιηθεί με τον ίδιο τρόπο όπως η φίστουλα (παρακεντώντας το με δύο βελόνες), ώστε να γίνει η αιμοκάθαρση.
- Μπορεί να χρησιμοποιηθεί αμέσως η φίστουλα ή το μόχευμα;
Όχι γιατί απαιτείται κάποιος χρόνος ωρίμανσης. Για τις φίστουλες αυτός μπορεί να κυμαίνεται από 1-2,5 μήνες. Ο χρόνος αυτός χρειάζεται ώστε η φίστουλα να μεγαλώσει σε εύρος, να αυξηθεί η παροχή της σε αίμα και να παχυνθούν τα τοιχώματά της για να αντέχει τις παρακεντήσεις κατά την αιμοκάθαρση.
Τα μοσχεύματα χρειάζονται χρόνο ωρίμανσης που κυμαίνεται από 15-30 μέρες ώστε το μόσχευμα να «ενσωματωθεί» καλά στο υποδόριο τμήμα του χεριού όπου εμφυτεύονται. Θα μπορούν να δέχονται έτσι τις παρακεντήσεις στην αιμοκάθαρση χωρίς να αιμορραγούν.
- Μπορούν όλοι να έχουν φίστουλα;
Δυστυχώς όχι. Για να γίνει μια φίστουλα χρειάζεται να υπάρχουν στα χέρια κατάλληλα αγγεία (αρτηρία και φλέβα) με ικανό εύρος ώστε να μπορούν να υποστηρίξουν αποτελεσματικά την λειτουργία της. Κάτι τέτοιο δεν είναι πάντοτε εφικτό είτε γιατί οι φλέβες έχουν καταστραφεί από προηγούμενες παρακεντήσεις είτε για ανατομικούς λόγους.
- Πόσο μπορεί να διαρκέσει η φίστουλα ή το μόσχευμά μου;
H διάρκεια ζωής μιας αγγειακής προσπέλασης εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως: η ποιότητα και η σωστή επιλογή των αγγείων, η κατασκευή της, οι παρακεντήσεις, η θρομβογονικότητα του οργανισμού, ο Σακχαρώδης Διαβήτης κ.α. Η μέση διάρκεια απρόσκοπτης λειτουργίας στα μοσχεύματα κυμαίνεται από 1,5-2,5 χρόνια. Γενικά πάντως η διάρκεια ζωής στις φίστουλες είναι σημαντικά μεγαλύτερη από τα μοσχεύματα ενώ τα τελευταία παρουσιάζουν περισσότερες επιπλοκές.
- Ποιο είναι το συχνότερο πρόβλημα στις φίστουλες ή στα μοσχεύματα;
Η στένωση, που δημιουργείται συνήθως κοντά στην ένωση της αρτηριας με τη φλέβα στις φίστουλες ή στην αναστόμωση του μοσχεύματος με τη φλέβα. Η στένωση αυτή εμποδίζει την απρόσκοπτη ροή και οδηγεί σε μειωση της ποσότητας του αίματος που ρέει μέσα στην προσπέλαση. Εάν δεν αντιμετωπισθεί μπορεί τελικά να καταλήξει σε θρόμβωση της προσπέλασης.
- Πως μπορεί να αντιμετωπισθεί η στένωση;
Όταν αναπτυχθεί σημαντική στένωση (περισσότερο από 50%) που θέτει σε κίνδυνο την λειτουργία της αγγειακής προσπέλασης τότε θα πρέπει να διορθωθεί, ώστε να εξασφαλισθεί η απρόσκοπτη λειτουργία της φίστουλας ή του μοσχεύματος. Α) Αγγειοπλαστική με Μπαλόνι: Διαστέλλει το σημείο της στένωσης διευρύνοντας έτσι τον αυλό του αγγείου. Β) Χειρουργική διόρθωση: Αποκαθιστά την λειτουργία της προσπέλασης διορθώνοντας απ’ευθείας ή με την χρήση φλεβικών ή συνθετικών μοσχευμάτων το σημείο της στένωσης.
Ο αγγειοχειρουργός θα σας ενημερώσει για τις πιθανότητες και προοπτικές της κάθε μεθόδου και θα σας συστήσει τον καλύτερο για εσάς τρόπο αποκατάστασης.
- Υπάρχει τρόπος να βελτιώσω τις πιθανότητες να έχω μια καλή και λειτουργική φίστουλα;
Α) Επιλέξτε αγγειοχειρουργό που εξειδικεύεται στη δημιουργία αγγειακών προσπελάσεων
Β) Ζητήστε από το αγγειοχειρουργό να σας εξετάσει με Υπερηχογράφημα – Triplex πριν την επέμβαση (οι έμπειροι αγγειοχειρουργοί θα σας εξετάσουν οι ίδιοι με Triplex), χαρτογραφώντας λεπτομερειακά τα αγγεία σας. Έτσι θα μπορεί να σχεδιάσει και διενεργήσει την καλύτερη δυνατή προσπέλαση που θα είναι η καταλληλότερη για εσάς με τις μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας.
- Είναι αναμενόμενο να πρηστεί το χέρι που έγινε η προσπέλαση;
Μερικές φορές μετά την επέμβαση για φίστουλα ή μόσχευμα, παρατηρείται ένα οίδημα στο χέρι. Αυτό οφείλεται συνήθως στις αιμοδυναμικές αλλαγές που συμβαίνουν στο χέρι και τις περισσότερες φορές υποχωρεί σημαντικά με την ωρίμανση της προσπέλασης. Όταν επιμένει, μπορεί να οφείλεται σε λειτουργικά (απόφραξη των κεντρικών φλεβών) ή άλλα αίτια και θα πρέπει να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας.
- Πως μπορώ να φροντίζω την φίστουλα ή το μόσχευμά μου;
- Αποφύγετε τα στενά ρούχα στο χέρι
- Διατηρείτε την περιοχή της φίστουλας ή του μοσχεύματος καθαρή πλένοντας την περιοχή ιδίως πριν την αιμοκάθαρση με σαπούνι και νερό.
- Προστατέψτε το χέρι από τραυματισμούς ή γρατζουνιές ώστε να αποφύγετε την μόλυνση της προσπέλασης.
- Μην εφαρμόζετε εξωτερική πίεση και μην χρησιμοποιείτε πιεσόμετρο σε αυτό το χέρι.
- Ελέγχετε καθημερινά, ψηλαφώντας τον «ροίζο» απαλά στην θέση της φίστουλας ή του μοσχεύματος ώστε να επιβεβαιώνετε την λειτουργία τους.
- Αν διαπιστώσετε ερυθρότητα, πόνο, οίδημα ή σκληρία πάνω από την αγγειακή σας προσπέλαση ή μούδιασμα στα δάχτυλα, ενημερώστε αμέσως τον γιατρό σας.
