Μερικές φορές ακόμη και αν λαμβάνονται όλες οι δυνατές προφυλάξεις η φίστουλά σας μπορεί ξαφνικά να σταματήσει να λειτουργεί (θρομβώνεται). Αυτό προκαλεί μεγάλη αναστάτωση ή και απογοήτευση στους ασθενείς που συνειδητοποιούν ότι δεν μπορούν πλέον να κάνουν αιμοκάθαρση από τη φίστουλά τους. Ευτυχώς υπάρχουν πλέον αρκετοί τρόποι άμεσης αντιμετώπισης ώστε να διορθωθεί ή και να αποκατασταθεί η λειτουργία της για να συνεχίσετε απρόσκοπτα την αιμοκάθαρσή σας.
Ας εξετάσουμε λοιπόν τους λόγους από τους οποίους μπορεί να θρομβωθεί μια φίστουλα αλλά και τους τρόπους για να το αντιμετωπίσουμε.
Τι μπορεί να προκαλέσει θρόμβωση της φίστουλας;
Κατά τον χρόνο λειτουργίας μιας φίστουλας μπορεί να αναπτυχθούν στενώσεις τόσο στο αγγείο της φίστουλας (το πλέον σύνηθες) όσο και στην αρτηρία που τροφοδοτεί με αίμα τη φίστουλα. Αυτό προκαλεί μείωση της ποσότητας του αίματος που ρέει στη φίστουλα. Προοδευτικά, καθώς η στένωση αυξάνεται, η ροή του αίματος στη φίστουλα μειώνεται σημαντικά, δυσκολεύοντας την αιμοκάθαρση. Εάν η στένωση αυτή παραβλεφθεί ή παραμεληθεί, θα προκαλέσει τελικά την απόφραξη του αγγείου της φίστουλας και την αδυναμία να κάνετε αιμοκάθαρση. Αυτό συνήθως γίνεται απότομα και διαπιστώνεται την ημέρα της αιμοκάθαρσης προκαλώντας μεγάλη αγωνία όσο και αμηχανία για το που, πότε, πως και από ποιόν θα μπορούσε να λυθεί το πρόβλημα.
Το ίδιο αποτέλεσμα στη λειτουργία της φίστουλας θα έχει και η ανάπτυξη θρόμβου σε κάποιο τμήμα της που προκαλεί παρεμπόδιση της ροής του αίματος και αδυναμία διενέργειας της αιμοκάθαρσης.
Ποιοι τρόποι αντιμετώπισης υπάρχουν;
Όταν θρομβωθεί η φίστουλα, είναι πολύ σημαντικό να αναζητήσετε όσο γίνεται πιο γρήγορα τρόπο για να αντιμετώπισετε το πρόβλημα. Και αυτό γιατί όσο γρηγορότερα γίνει προσπάθεια για την επιδιόρθωση της φίστουλας τόσο μεγαλύτερες πιθανότητες υπάρχουν για την αποκατάστασή της.
Έτσι, ο κατάλληλος αγγειοχειρουργός μπορεί να συστήσει:
- Φαρμακευτική αγωγή
- Θρομβεκτομή
- Χειρουργική διόρθωση της φίστουλας
- Αγγειοπλαστική με μπαλόνι ή και stent
- Τοποθέτηση καθετήρα αιμοκάθαρσης και δημιουργία νέας φίστουλας
Φαρμακευτική αγωγή
Περιλαμβάνει φάρμακα που θα σας χορηγήσει ο γιατρός σας που σκοπό έχουν να κάνουν πιο ρευστό το αίμα σας (αντιπηκτικά) ή ακόμη και να διαλύσουν τους θρόμβους στα αγγεία σας (θρομβολυτικά). Αυτά χορηγούνται κυρίως στις περιπτώσεις που δημιουργούνται θρόμβοι μέσα στη φίστουλα που προκαλούν την δυσλειτουργία ή την πλήρη απόφραξή της.
Τα θρομβολυτικά φάρμακα χρειάζονται προσοχή γιατί μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές παρενέργειες. Γι’ αυτό πρέπει να χορηγούνται μόνο όταν δεν υπάρχουν αντενδείξεις και πάντα υπό την επίβλεψη των γιατρών.
Τα θρομβολυτικά δίνονται είτε μόνα τους ή συνηθέστερα σε συνδυασμό με μια από τις παρακάτω θεραπείες.
Θρομβεκτομή
Η θρομβεκτομή είναι μια χειρουργική πράξη που αποσκοπεί στην αφαίρεση των θρόμβων από τη φίστουλα σας έτσι ώστε να αποκατασταθεί η ροή του αίματος μέσα της.
Αποτελεί μιας μικρής βαρύτητας επέμβαση γι’ αυτό και δεν χρειάζεται η παραμονή σας στο Νοσοκομείο. Κατά τη διάρκεια της θρομβεκτομής ο αγγειοχειρουργός, θα κάνει μια μικρή τομή στο δέρμα σας και θα περάσει ένα λεπτό σωληνάκι που ονομάζεται «καθετήρας» μέσα στη φίστουλα προς τους θρόμβους. Αφού διαπεράσει τους θρόμβους, ο γιατρός φουσκώνει ένα μικρό μπαλονάκι που έχει στην άκρη του ο καθετήρας ενώ ταυτόχρονα τον αποσύρει σταδιακά προς τα έξω παρασύροντας μαζί και τους θρόμβους μέσα από τη φίστουλα.
Χειρουργική Διόρθωση της φίστουλας
Αφού αφαιρεθούν οι θρόμβοι από τη φίστουλά σας με τη θρομβεκτομή και διαπιστωθεί ότι υπάρχει κάποιο σημείο στη φίστουλα που προκάλεσε την θρόμβωσή της (συνήθως κάποια μεγάλη στένωση), μπορεί ο αγγειοχειρουργός να επιχειρήσει να σας διορθώσει αυτή την βλάβη ώστε να αποτραπεί μια νέα θρόμβωση. Αυτό μπορεί να γίνει είτε με μετάθεση της φίστουλας λίγο πιο πάνω στην αρτηρία που την τροφοδοτεί ώστε να παρακαμφθεί η στένωση (όταν είναι στην αρχή της φίστουλας), είτε με διόρθωση της στένωσης με την xρήση άλλης φλέβας ή με τμήμα από συνθετικό μόσχευμα (όταν η στένωση είναι στη μέση της φίστουλας).
Αγγειοπλαστική με μπαλόνι ή και Stent
Συνδυάζεται συχνά με θρομβόλυση ώστε να διαλυθούν αρχικά οι θρόμβοι που αποφράσσουν τη φίστουλά σας. Γίνεται συνήθως με τοπική αναισθησία, ενώ η όλη διαδικασία γίνεται με τη βοήθεια ακτινοσκόπησης.
Τα στάδια που ακολουθεί ο αγγειοχειρουργός κατά την αγγειοπλαστική είναι τα ακόλουθα:
- Με μια λεπτή βελόνα θα τρυπήσει την φίστουλα πιο μακρυά από το σημείο της στένωσης και με τη βοήθεια ενός οδηγού σύρματος θα εισάγει μέσα στη φίστουλα ένα λεπτό σωλήνα (καθετήρας), που στην άκρη του έχει ενσωματωμένο ένα κυλινδρικό μπαλόνι ξεφούσκωτο.
- Ο καθετήρας αυτός προωθείται έτσι ώστε να διαπεράσει το σημείο που προκαλεί τη στένωση στη φίστουλα.
- Αφού είναι στην κατάλληλη θέση, το μπαλόνι του καθετήρα φουσκώνεται με συγκεκριμένη πίεση έτσι ώστε να παρεκτοπίσει τη βλάβη και τυχόν υπολειπόμενους θρόμβους στο σημείο της στένωσης, αποκαθιστώντας έτσι την ροή του αίματος στη φίστουλά σας.
- Αμέσως μετά ο καθετήρας με το μπαλόνι και το σύρμα απομακρύνονται από τη φίστουλα και γίνεται σύντομη αιμόσταση στο σημείο εισόδου τους.
Σε μερικές – λίγες – περιπτώσεις χρειάζεται μετά το ξεφούσκωμα του μπαλονιού να τοποθετηθεί ένας μεταλλικός ενδονάρθηκας («stent») στο σημείο της στένωσης ώστε να διατηρήσει ανοιχτό το αγγείο της φίστουλας.
Δημιουργία νέας φίστουλας
Στην περίπτωση που ο αγγειοχειρουργός διαπιστώσει πως δεν είναι εφικτή η διόρθωση της θρομβωμένης φίστουλας σας με κανέναν από τους παραπάνω τρόπους μπορεί να σας προτείνει, την δημιουργία νέας φίστουλας σε κάποιο άλλο σημείο των χεριών σας.
Αυτό θα γίνει εξετάζοντας λεπτομερώς (και με Υπερηχογράφημα) τις φλέβες σας ώστε να διακριβωθεί ποια είναι η κατάλληλη θέση για νέα φίστουλα. Έτσι αυτή μπορεί να γίνει είτε στο ίδιο χέρι λίγο πιο ψηλά από την προηγούμενη, είτε στο άλλο χέρι σας.
Εάν δεν υπάρχει κατάλληλη θέση για φίστουλα στα χέρια μπορεί να σας προτείνει άλλες αγγειακές προσπελάσεις για να κάνετε αιμοκάθαρση όπως η χρήση μοσχεύματος ή δημιουργία φίστουλας στα πόδια σας.
Στο μεταξύ και μέχρι να δημιουργηθεί η νέα σας προσπέλαση, ο αγγειοχειρουργός ίσως χρειασθεί να σας τοποθετήσει έναν «κεντρικό φλεβικό καθετήρα» από τον οποίο θα κάνετε αιμοκάθαρση μέχρι να αναπτυχθεί η καινούργια σας φίστουλα.
Πως μπορώ να καταλάβω ότι η φίστουλά μου δεν λειτουργεί καλά;
Πρέπει να μάθετε να αντιλαμβάνεστε τα σημεία εκείνα που δείχνουν ότι κάτι δεν πάει καλά με τη λειτουργία της φίστουλα σας ώστε γρήγορα να ζητήσετε την κατάλληλη βοήθεια και θεραπεία για να έχετε τα καλύτερα αποτελέσματα. Οι γιατροί και νοσηλευτές που σας φροντίζουν στη Μονάδα Τεχνητού Νεφρού μπορούν και παρακολουθούν τη φίστουλα σας, θα πρέπει όμως και εσείς να συμμετέχετε ώστε να γίνουν αντιληπτά τυχόν προβλήματα στη λειτουργία της. Μην ξεχνάτε ότι εκτός από εσάς, παρακολουθούν και δεκάδες άλλους ασθενείς.
Ο αγγειοχειρουργός και οι γιατροί της Μονάδας Νεφρού θα σας μάθουν να ανιχνεύετε τον «ροίζο» (με την ψηλάφηση) ή και το «φύσημα» (με την ακρόαση) στη φίστουλα σας. Ο ροίζος και το φύσημα συνήθως είναι πιο έντονα κοντά στην αναστόμωση της φίστουλας με την αρτηρία που την τροφοδοτεί. Αν εντοπίσετε οποιαδήποτε αλλαγή στην ένταση, στη διάρκεια ή στην θέση που ψηλαφείται ο ροίζος, θα πρέπει να ενημερώσετε άμεσα τους γιατρούς σας ώστε να γίνει ο κατάλληλος έλεγχος.
Οι γιατροί της Μονάδας Νεφρού μπορούν επίσης σε σημαντικό βαθμό να καταλάβουν τυχόν δυσλειτουργία της φίστουλας. Προσδιορίζοντας διάφορες παραμέτρους, μπορούν να υπολογίσουν εάν υπάρχει ικανοποιητική ροή αίματος στη φίστουλα και εάν κάνετε επαρκή αιμοκάθαρση.
Εάν η φίστουλα σας δεν λειτουργεί καλά, μπορεί να επηρεαστεί δυσμενώς η απομάκρυνση των υγρών και κυρίως των τοξινών που κυκλοφορούν στο αίμα σας. Αυτό με τη σειρά του θα επηρεάσει σταδιακά και το επίπεδο «υγείας» του οργανισμού σας αλλά και το πως αισθάνεστε.
Αν διαπιστώσετε δυσλειτουργία στη φίστουλα σας, ενημερώστε άμεσα τους γιατρούς σας στη Μονάδα Νεφρού και συμβουλευθείτε κάποιο Κέντρο Αγγειακών Προσπελάσεων ή εξειδικευμένους αγγειοχειρουργούς. ώστε να διαπιστωθεί η σοβαρότητα του προβλήματος. Εάν χρειασθεί αντιμετώπιση θα πρέπει να γίνει άμεσα με τον πλέον κατάλληλο τρόπο ώστε να αποφευχθεί η αιφνίδια θρόμβωση της φίστουλας και οι σημαντικές δυσκολίες που προκαλεί.
